"ประสาทพระธาตุภูเพ็ก" อายุนับ 1,000 ปี ณ วัดพระธาตุภูเพ็ก ต.นาหัวบ่อ อ.พรรณานิคม จ.สกลนคร ตั้งอยู่บนเขาสูง

พระธาตุภูเพ็ก

ความเป็นมาพระธาตุภูเพ็ก

พระธาตุภูเพ็กสร้างขึ้นในราวพุทธศตวรรษที่ 16 เพื่อเป็นศาสนสถานในศาสนาฮินดู ภายหลังดัดแปลงเป็นพุทธศาสนสถาน มีตำนานการก่อสร้างอยู่ในตำนานพระอุรังคธาตุ หรือตำนานพระธาตุพนม ซึ่งกล่าวไว้ว่า พระธาตุภูเพ็กสร้างโดยกลุ่มผู้ชายเพื่อแข่งขันกับกลุ่มผู้หญิงซึ่งสร้างพระธาตุนารายณ์เจงเวงเพื่อรอบรรจุพระอุรังคธาตุของพระพุทธเจ้า แต่กลุ่มผู้ชายได้ยุติการสร้างเมื่อเห็นดาวเพ็กบนท้องฟ้า ซึ่งเป็นกลลวงของกลุ่มผู้หญิงผู้สร้างพระธาตุนารายณ์เจงเวง ปราสาทหลังนี้จึงได้ชื่อว่า ปราสาทพระธาตุภูเพ็ก ตามชื่อดาวเพ็ก

องค์พระธาตุสร้างด้วยหินทรายอยู่บนฐานศิลาแลง มีผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสย่อมุม ด้านหน้าเชื่อมต่อกับมณฑป รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ชั้นที่ 1 สูงประมาณ 1.58 เมตร ชั้นที่ 2 สูงประมาณ 0.70 เมตร ตัวปราสาทสูง 7.67 เมตร ซึ่งยังสร้างไม่แล้วเสร็จไม่มีหลังคา และยอดปราสาท เพียงแต่ทำขื่อตั้งไว้เท่านั้น

พระธาตุภูเพ็ก

สุริยปฏิทิน บนพระธาตุภูเพ็ก ต้นแบบปฏิทินสากล

ผู้ที่จะขึ้นไปนมัสการ ต้องเดินขึ้นบันไดประมาณ 491 ขั้น หรือเรียกว่าสวรรค์ทั้ง 7 ชั้น สามารถขึ้นไปชมได้ทุกฤดู แต่นักท่องเที่ยวนิยมไปชมปราสาทภูเพ็ก ในวันวสันตวิษุวัต 21 มีนาคม และวันศารทวิษุวัต 23 กันยายน เพื่อพิสูทธิ์ให้เห็นด้วยตาตนเองว่า ดวงอาทิตย์ขึ้นตรงกลางประตูห้องวิมาน และเรืองแสงสีแดงอย่างสวยงามเหนือแท่งศิวลึงค์ ที่ตั้งอยู่ด้านหน้าของประตู ซึ่งถือเป็นปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ ที่หาชมได้ยาก

จากปรากฏการณ์ดังกล่าวของดวงอาทิตย์ยุคขอม หรือคนในยุคโบราณจึงสร้างโบราณสถาน โดยใช้ข้อมูลดาราศาสตร์เป็นเครื่องกำหนดและยึดเอาสิ่งก่อสร้างนั้นเป็น “สุริยปฏิทิน” ซึ่งถือว่าเป็นต้นแบบของปฏิทินสากลที่เราใช้กันอยู่ทุกวันนี้

ทางผู้เชี่ยวชาญกล่าวใว้ว่าภูเขาแทบนี้ไม่มีภูเขาลูกไหน เหมือนภูเพ็ก เพราะมีลักษณะคล้ายเขาพระสุเมรมากที่สุด จึงเป็นเหมาะแก่การสร้างสถานที่สำคัญ ๆ และประกอบพิธีสำคัญต่าง ๆ ในยุคนั้น

บรรยากาศบริเวณรอบพระธาตุภูเพ็ก

ด้านบนมีจุดชมวิวที่สวยงาม มองเห็นหนองหาร และตัวเมืองสกลนคร ทางด้านทิศตะวันออก ซึ่งตรงฉากกับวัดพระธาตุเชิงชุมวรวิหาร ทำแนวเส้นตรง มายังพระธาตุภูเพ็ก บรรยากาศบนยอดภูเพ็กร่มรื่นไปด้วยต้นไม้นา ๆ ชนิด ๆ มีที่นั่งชมวิวอย่างสวยงาม